दोन राष्ट्रीय पुरस्कारांसह अनेक सन्मानांनी सन्मानित झालेले पंकज त्रिपाठी यांच्या सोज्वळ, साधेपणाची प्रचिती केवळ पात्रांमधूनच नाही तर त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वातूनही दिसून येते. पंकज हे ओटीटीला संजीवनी बुटी मानतात. त्यांच्याशी चित्रपट, संघर्ष, कला आणि साहित्य याबद्दल चर्चा केली….
प्रश्न : कारकिर्दीच्या सुरुवातीच्या काळात तुम्ही अनेक नकारांचा सामना केला. त्यामुळे छोट्या भूमिकाही केल्या, पण आज तुम्ही शीर्षस्थानी आहात, तुम्हाला कसे वाटते?
पंकज : मी यशामुळे जास्त उत्साहित होत नाही. त्याचप्रमाणे अपयश मला निराश करत नाही. मला कोणताही फार वेदनादायक किंवा संघर्षाचा काळ आठवत नाही. खरं तर माझी पत्नी शिक्षिका होती आणि आमच्या गरजा मर्यादित होत्या. जगण्याचे कोणतेही संकट नव्हते. संघर्षाचा हा काळ ९-१० वर्षे चालला. त्यावेळी सोशल मीडिया आणि इंटरनेट नव्हते. म्हणून मी ज्ञानाचा शोध घेत राहिलो. मी साहित्य आणि तत्वज्ञानाची पुस्तके वाचायचो. मी दोन वर्तमानपत्रे वाचायचो. माझे आवडते पान संपादकीय आहे. वाचल्यानंतर मला आनंद मिळत असे.
प्रश्न : छोट्या भूमिकांपासून ते नायकाच्या बरोबरीच्या पात्रांपर्यंत, तुमच्यासाठी परिवर्तनाचा काळ कसा होता?
पंकज : परिवर्तनाच्या काळात तंत्रज्ञानाने माझ्यासाठी उत्तम काम केले. मी ओटीटीच्या सुरुवातीच्या काळापासून आहे, मग ते मिर्झापूर असो किंवा क्रिमिनल जस्टिस असो किंवा सेक्रेड गेम्स असो. ते माझ्यासाठी जीवनरक्षक ठरले. माझे काम पाहून लोक सोशल मीडियावर लिहू लागले की हा अभिनेता चांगले काम करतो. मग मीडिया मला शोधू लागला.
प्रश्न : जागतिक चित्रपटांची गोष्ट केली तर तुम्ही कोणत्या रँकवर आहात?
पंकज : चित्रपटांच्या शर्यतीत मला रँक महत्त्वाचा नाही. कारण त्यांची संस्कृती, त्यांचा वास्तववाद वेगळा आहे. आपला कथाकथन वेगळा आहे. कारण आपला समाज आणि संस्कृती वेगळी आहे. तुलना करू नका, कलेची तुलना करता येत नाही. आपला सिनेमा गाण्यांपासून उदयास आला. कारण गाणी आपल्या समाजात आहेत. लग्न असो किंवा मुंडन समारंभ असो, येथे भात लागवडीदरम्यानही गाणी गायली जातात. समाजात गाणी होती, म्हणून ती चित्रपटांमध्येही आली, म्हणून ही तुलना निरर्थक आहे. त्याचप्रमाणे, जागतिक सन्मान हा निकष बनवू नये की जर आपल्याला सन्मान मिळाला नाही तर आपण चांगले काम करत नाही आहोत.
प्रश्न : तुम्ही कथांना याचे कारण तर मानत नाहीत ना? साहित्यात कादंबऱ्या आणि कथा भरपूर असूनही, आपण हॉलीवूडप्रमाणे त्यावर चित्रपट बनवत नाही?
पंकज : ते खरे आहे. आपल्या कथा आता मूळ राहिलेल्या नाहीत. आपल्या कथा पूर्वी संस्कृतीतून जन्माला येत असत, परंतु आता कदाचित त्या मूळ सोडून गेल्या आहेत. मधल्या काळात आलेल्या चित्रपट निर्मात्यांचा हिंदी साहित्याशी काहीही संबंध नव्हता. जे वाचत नाहीत, ते कथा कुठून आणतील? पण आता पुन्हा स्वतःच्या मुळाशी परतण्याचा ट्रेंड आहे. वेब सिरीज पंचायत सुरू झाली आहे. जामिया, आयआयटी किंवा त्यांच्या क्षेत्रातील मास मीडियाचा अभ्यास करून अनेक लेखक ओटीटीमध्ये आले आहेत. आता एक बदल दिसून येत आहे आणि हा बदल प्रथम ओटीटीवर आला आहे.
प्रश्न : तुमच्या क्रिमिनल जस्टिस या वेब सिरीजमध्ये, तुम्ही एका प्रामाणिक वकिलाची भूमिका केली आहे. वास्तविक जीवनात, आम्ही पाहिले आहे की न्यायव्यवस्थेला अनेक वेळा उशीर होतो किंवा प्रश्न उपस्थित केले जातात?
पंकज : हे खूप गुंतागुंतीचे आहे, कारण त्याची अनेक कारणे आहेत. एक म्हणजे आपली लोकसंख्या. न्यायालयात इतके खटले प्रलंबित आहेत की दुसरा खटला येण्यासाठी वेळ लागतो. तपासालाही वेळ लागतो, कारण आपली न्यायव्यवस्था म्हणते की जरी गुन्हेगार निर्दोष सुटला तरी निर्दोषाला शिक्षा होऊ नये.
प्रश्न : आजकाल बॉलीवूड इंडस्ट्रीमध्ये ८ तासांच्या शिफ्टबद्दल चर्चा सुरू आहे.
पंकज : ८ तासांची जी शिफ्ट केली गेली आहे ती जागतिक आहे. आम्ही २४ तासांचे ३ भाग केले आहेत. ८ तास काम, ८ तास झोप आणि नंतर तुमच्या कौटुंबिक जीवनासाठी, स्वतःची काळजी घेण्यासाठी आणि सामाजिक जबाबदारीसाठी ८ तास. जास्त कामाला ओव्हरटाईम म्हटले जायचे. पण आपल्या इंडस्ट्रीमध्ये १२ तासांची शिफ्ट अनिवार्य असते आणि नंतर प्रवासासाठी वेगळा वेळ असतो. मला स्वतःला असे वाटले आहे की जेव्हा मी सतत शूटिंग करतो तेव्हा मला पुरेशी झोप मिळत नाही. ज्यामुळे माझ्या अभिनयावर परिणाम होतो. चित्रपटाच्या सेटवर, एक अभिनेता असा असतो ज्याच्याकडे स्विच ऑफ करण्यासाठी उपकरण किंवा बटण नसते. फक्त आपण कलाकार भावनिक श्रम करतो. जेव्हा एखादा अभिनेता योग्य विश्रांती घेतो तेव्हाच तो चांगला अभिनय करू शकतो. हे ८ किंवा १२ तासांचे नाही, तर ते अभिनेत्याच्या कामाचे आहे.
