काळाबरोबर तरुण पिढीचा दृष्टिकोन बदलला आहे. लग्न आता त्यांच्यासाठी गरजेपेक्षा पर्याय बनले आहे. त्यांना त्यांचे करिअर, स्वातंत्र्य आणि मानसिक शांती यांना प्राधान्य द्यायचे आहे. जरी ही मानसिकता समाजाच्या पारंपरिक रचनेला आव्हान देत असली तरी, हा बदल तरुण पिढीच्या वाढत्या स्वावलंबनाचे आणि नवीन कल्पनांचे प्रतिबिंब आहे.
राहुल आणि आयुषी दोघेही यशस्वी प्रोफेशनल आहेत. कॉलेजमध्ये भेटले, करिअर सुरू केले आणि स्वतःच्या पद्धतीने आयुष्य जगू लागले. कुटुंब आणि समाजाकडून लग्नासाठी दबाव वाढू लागला, पण दोघेही तयार नव्हते. एके दिवशी राहुलच्या आईने विचारले, तुम्ही दोघे लग्न कधी करणार? तो हसला आणि म्हणाला, आई, लग्न हे काही ध्येय नाहीये. आम्हाला जबाबदाऱ्यांमध्ये अडकायचे नाही. त्याचप्रमाणे, आयुषीची मैत्रीण प्रियाने लग्नाचा विचार पूर्णपणे सोडून दिला. कारण तिला तिच्या करिअरला आणि प्रवासाच्या आवडीला प्राधान्य द्यायचे होते. ही कहाणी फक्त राहुल, आयुषी किंवा प्रियाची नाही तर हजारो तरुणांची आहे जे आता लग्नाला जीवनाचा एक आवश्यक भाग मानत नाहीत. समाजात लग्न ही अजूनही एक महत्त्वाची परंपरा मानली जाते, परंतु नवीन पिढी त्याकडे वेगळ्या दृष्टिकोनातून पाहत आहे. आजच्या काळात वैयक्तिक स्वातंत्र्य, स्वावलंबन आणि मानसिक संतुलनाला अधिक महत्त्व दिले जात आहे. पूर्वी लग्न हे आयुष्यातील सर्वात मोठे यश मानले जात होते, पण आता तरुणांना ते त्यांच्या स्वप्नांमध्ये आणि स्वातंत्र्यात अडथळा म्हणून दिसू लागले आहे. ही मानसिकता हळूहळू समाजात मूळ धरत आहे आणि लग्नापासून अंतर ठेवणे हा एक नवीन ट्रेंड बनला आहे.
करिअर आणि वैयक्तिक स्वातंत्र्याला सर्वोच्च प्राथमिकता
सौरभ (वय २९, मुंबई): एक यशस्वी सॉफ्टवेअर इंजिनिअर, ज्याने लग्न करण्याऐवजी आपल्या स्टार्टअपवर लक्ष केंद्रित करण्याचा निर्णय घेतला. त्याला वाटते, की लग्न ही एक जबाबदारी आहे आणि जोपर्यंत तो त्याच्या कारकिर्दीत पूर्णपणे समाधानी होत नाही तोपर्यंत ते करण्यात काही अर्थ नाही. खरं तर, बदलत्या काळानुसार, तरुणाई करिअरला प्राधान्य देत आहे. त्यांना आर्थिकदृष्ट्या मजबूत होऊन प्रथम स्वतःला स्थापित करायचे आहे जेणेकरून त्यांना कोणावरही अवलंबून राहावे लागू नये. लग्नाला प्राधान्य देण्याऐवजी, ते त्यांच्या आवडीनुसार आणि जीवनशैलीनुसार निर्णय घेण्यास प्राधान्य देतात.
नात्यांमधील वाढती गुंतागुंत अन्‌ मानसिक शांती
करण (वय २८, चंदीगड) त्याच्या आईवडिलांचा एकुलता एक मुलगा असूनही, त्याने लग्नाचा विचार सोडून दिला आहे. तो कोणत्याही अतिरिक्त जबाबदाऱ्यांशिवाय त्याचे छंद, तंदुरुस्ती आणि मानसिक शांती यांना प्राधान्य देऊ इच्छितो. मानसोपचारतज्ञ डॉ. गौरव गुप्ता म्हणतात की, खरं तर आजकाल नातेसंबंध पूर्वीसारखे सोपे राहिलेले नाहीत. अपेक्षा, ताणतणाव यामुळे कधीकधी वैवाहिक जीवन मानसिक शांततेत अडथळा ठरते. म्हणूनच, अनेक तरुण अशा गुंतागुंतीच्या नात्यांपासून दूर राहण्यासाठी अविवाहित राहणे किंवा लिव्ह-इन रिलेशनशिपसारख्या आधुनिक संकल्पना स्वीकारणे पसंत करत आहेत.
स्वतःच्या मनाप्रमाणे जगण्याची इच्छा
फॅशन इंडस्ट्रीमध्ये काम करणारी नेहा (वय २७, दिल्ली) लग्नाचा विचार पूर्णपणे नाकारते. तिला जग फिरायचे आहे, नवीन ठिकाणे एक्सप्लोर करायची आहेत आणि स्वतःच्या अटींवर जगायचे आहे. तिला वाटते की लग्नामुळे तिच्या स्वप्नांवर पाणी पडू शकते. पारंपरिक समाजात लग्न अनिवार्य मानले जात असे, परंतु आता तरुणाई या कल्पनेला आव्हान देत आहे. कुटुंब आणि समाजाच्या दबावाखाली लग्न करण्याऐवजी ते त्यांच्या इच्छेनुसार जीवन जगण्याला प्राधान्य देत आहेत.
लग्नातील वाढता खर्च अन्‌ जबाबदाऱ्या
रिया (वय ३०, पुणे), एक स्वतंत्र लेखिका, तिने पारंपरिक नात्यांपासून स्वतःला दूर केले आहे. तिला नातेसंबंधांमधील गुंतागुंत आणि समाजातील अनावश्यक दबाव टाळायचे आहेत. याचे एकच कारण आहे; आजच्या काळात लग्न हे फक्त दोन व्यक्तींचेच नव्हे तर संपूर्ण कुटुंबांचे मिलन बनले आहे. महागडे लग्न, हुंडा सारख्या वाईट गोष्टी आणि आर्थिक जबाबदाऱ्या यामुळे अनेक तरुण लग्नापासून दूर गेले आहेत. त्यांना हे सर्व टाळायचे आहे आणि कोणत्याही दबावाशिवाय मुक्तपणे जगणे पसंत करायचे आहे.
लिव्ह-इन रिलेशनशिपचा ट्रेंड
अभिषेक (वय ३१, बेंगळुरू), जो एक कॉर्पोरेट प्रोफेशनल आहे. त्याने त्याच्या पालकांच्या सततच्या दबावाला न जुमानता लग्न केले नाही. तो म्हणतो, माझ्यासाठी लग्न ही काही कामगिरी नाही, पण स्वतःला सुधारणे आणि स्वावलंबी असणे हे अधिक महत्त्वाचे आहे. आता लग्न हे आयुष्यभराचे बंधन आहे ही कल्पना कमकुवत होत चालली आहे. अनेक तरुण कोणत्याही कायदेशीर आणि सामाजिक दबावाशिवाय एकत्र राहणे पसंत करतात. लिव्ह-इन रिलेशनशिप आणि ओपन रिलेशनशिपचा वाढता ट्रेंड हे याचे सर्वात मोठे उदाहरण आहे. ही उदाहरणे दर्शवितात की आजचे तरुण स्वतःच्या अटींवर जगू इच्छितात आणि लग्नाला जीवनाचा एक आवश्यक भाग म्हणून नव्हे तर फक्त एक पर्याय म्हणून पाहतात.
